Strijen – Onder grote belangstelling zijn gisterenmiddag, maandag 6 februari 2017, vijftien Stolpersteine gelegd bij vijf adressen in het centrum van Strijen.
Dit jaar is het precies 75 jaar geleden dat de eerste van in totaal vijftien Joodse Strijenaren tijdens de Tweede Wereldoorlog werden opgepakt en uiteindelijk vermoord in Auschwitz of Sobibor. Door het plaatsen van de zogenaamde struikelstenen blijft de herinnering aan hen in leven.,,Herinneren is mooi en goed. Maar soms is herinneren niet genoeg. Want we leven met de kennis dat er straks niemand meer is die zich nog iets herinnert. Niemand meer die erbij was, niemand meer die nog iemand kent die erbij was, niemand die zich nog de pijn herinnert. Het gemis, het verdriet.” Gevoelige woorden van Gina Zwarenstein Tutunji, waarmee zij de aanwezigheid van de Stolpersteine nog maar eens wilde aangeven. Zij sprak ze uit tijdens de korte plechtigheid voor het pand aan de Kerkstraat 35, waar haar overgrootouders ooit woonden. ,,Je bent pas echt dood als je vergeten bent. Gelukkig wordt dat vergeten nu nog moeilijker, hopelijk ook lang nadat wij er niet meer zijn.”
Zilverwinkeltje
Ook de 85-jarige Strijenaar Jaap de Koning, initiatiefnemer van het Joods Monument, was bij de steenlegging aanwezig. Hij had de overgrootouders van Gina nog persoonlijk gekend. ,,Op dit adres had Pinas Zwarenstein in die tijd een goud- en zilverwinkeltje. Die man werd nooit bij zijn achternaam genoemd. Mijn moeder vroeg dan bijvoorbeeld, ‘breng dit kapotte klokje eens bij Pinas’. Toen ik op een morgen uit school kwam zei mijn moeder: er is vanmorgen iets ergs gebeurd, de joodse mensen zijn allemaal uit hun huizen gehaald en meegenomen.”
Stolpersteine is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij brengt de gedenktekens aan in het trottoir voor de huizen van mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn. Op de stenen zijn, in een messing plaatje, de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden gestanst. De kunstenaar noemt ze Stolpersteine omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen.
Nadat Demnig de eerste vier stenen had ingemetseld kwamen leerlingen van basisschool De Parel naar voren. Yara Verzijl las vervolgens de namen voor van de vijftien slachtoffers. Het werd doodstil in de Kerkstraat. Menigeen was zichtbaar ontroerd. ,,Wij wilden met jullie praten. Wij wilden nog iets zeggen. Wat niet meer kan. Daarom huilen we vijftien tranen.” In stilte maakten de overige leerlingen een mooie krans van gekleurde rozen rondom de Stolpersteine van de familie Zwarenstein.
Rozenkrans
Ook op de overige vier adressen Kerkstraat 62, Kerkstraat 37, Kerkstraat 10 en Molenstraat 32, werd door Gunter Demnig maandagmiddag hoogst persoonlijk de overige stenen gelegd. En ook die kleine monumenten kregen een gekleurde rozenkrans. Naast de familie Zwarenstein woonden er destijds in Strijen ook nog de twee joodse families Van Coevorden en Kleinkramer. ,,Ik vind dit zo’n mooi gebaar voor onze grootouders en de andere joodse families. Goed dat dit gedaan wordt. Hartelijk dank voor de uitnodiging,” zei na afloop mevrouw Van Coevorden, uit Milsbeek.
Elke avond op de hoogte van het laatste nieuws uit de Hoeksche Waard? Schrijf je dan hier in voor onze gratis nieuwsbrief.
