De regionale bomenwerkgroep Fraxinus Excelsior uit de Hoeksche Waard heeft al jarenlang de goede traditie om elk jaar een andere boomsoort in het zonnetje te zetten. Dit jaar heeft men gekozen van de Els. Misschien niet de meest opvallendste boom of de grootste, maar wel heel belangrijk voor de biodiversiteit. Vooral zangvogels zijn blij met elzen. Het zijn bovendien inheemse bomen die zich goed thuisvoelen in een rivierengebied.
Elzen zullen nog het meest opvallen bij mensen die niet direct bezig zijn met bomen door de bekende ‘elzenpropjes’. Die zie je in de late herfst en in de winter, als de bomen eenmaal kaal zijn al vanuit de verte hangen aan de elzentakken. Maar wat zijn die ‘proppen’ nu precies? Elzen zijn eenhuizige bomen die in het begin van de lente zowel mannelijke als vrouwelijke ‘katjes’ dragen. De mannelijke bloemen zijn ongeveer 5-6 cm lang en hangen in trossen aan de takken, de vrouwelijke bloemen zijn veel kleiner en ovaal van vorm. Wanneer de vrouwelijke katjes bevrucht zijn, ontwikkelt zich een groene, kegelvormige vrucht, die later op het jaar verhout en aan een soort miniatuur-denappel doet denken: de elzenprop.
Voedsel voor zangvogels
Elzenproppen bevatten zaden die ze met mondjesmaat verspreiden. De proppen blijven de hele winter (en vaak zelfs langer) aan de boom hangen. Regelmatig komt er een zaadje vrij, dat meegevoerd wordt door wind en water. Daarvoor zijn de elzenzaden perfect aangepast: Ze zijn uitgerust met een dubbel ‘vleugeltje’ om zich te laten meevoeren op de lucht en hebben een ingebouwd luchtkamertje om beter te kunnen drijven. Zo is de kans groter dat er af en toe een zaadje op dé perfecte plek om te ontkiemen terechtkomt. Omdat er zoveel lekker zaad te vinden is in de elzenproppen van de zwarte els, is het een boom waar ‘s winters veel zaadeters op af komen. Kleine vinkachtigen zoals sijzen, barmsijzen, goudvinken, kepen, putters, maar ook staartmezen zie je dan vaak in groepjes neerstrijken in een kale elzentop of op de bodem van een elzenbos.
Ouderdom
Elzen zijn daarom ideaal om aan te planten: In plantsoenen, houtwallen en langs het water. Omdat ze ook nog eens snel een ruwe schors krijgen komen er ook andere vogelsoorten op bezoek: De boomkruiper en de boomklever. Die eten insecten die zich in groeven hebben verstopt. We staan er niet meteen bij stil, maar elzen zijn taaie bomen, die gerust rond de 100 jaar oud kunnen worden in een bebouwde omgeving. Zover nu bekend staat de oudste, solitaire Els in de Hoeksche Waard aan de Blaaksedijk en betreft het een boom aangeplant tussen 1935/1938. De leeftijd is nu circa 90/95 jaar.
Elke avond op de hoogte van het laatste nieuws uit de Hoeksche Waard? Schrijf je dan hier in voor onze gratis nieuwsbrief.
